Een mooi glas-in-lood raam mag niet ontbreken bij een jaren 30 woning. Het gekleurde glas brengt kleur en karakter naar zowel de binnen- als de buitenkant van de woning. De glas-in-loodramen zijn vaak te vinden in deuren, ramen en bovenlichten. Ze zorgen voor een schitterende lichtinval en creëren een unieke ambiance.
Glas-in-loodramen zijn kunstvormen op zichzelf en worden ambachtelijk met de hand gemaakt. In dit artikel bespreken we de geschiedenis, de belangrijkste toepassingen in een jaren 30-woning, de productiemethode, de mogelijke gebreken en hoe deze kunnen worden hersteld of zelfs verduurzaamd.
De geschiedenis van glas in lood
Glas in lood heeft een lange geschiedenis die teruggaat tot de tijd van het Romeinse rijk. Destijds ontstond het als een praktische oplossing om bescherming te bieden tegen weersinvloeden. Aangezien het toen niet mogelijk was om grote glaspanelen te produceren, werden kleine stukken glas in een frame van ijzer of hout geplaatst. Dit creëerde niet alleen bescherming, maar ook prachtig licht dat door de gekleurde glasstukken scheen en zo een bijzondere sfeer in gebouwen bracht.
Tijdens de middeleeuwen speelde glas in lood een prominente rol in de architectuur van kathedralen, kerken en zelfs rijke herenhuizen. In die tijd werd het mogelijk om grotere glaspanelen te produceren. Vooral religieuze verhalen werden afgebeeld in deze kunstvorm. Kortom, glas in lood was een essentieel onderdeel van de middeleeuwse bouwkunst.
Tussen 1890 en 1930 bereikte het gebruik van glas-in-lood in woningbouw zijn hoogtepunt. In de stadsuitbreidingen voor de welgestelde burgers in de grote steden rond de eeuwwisseling werd glas-in-lood veelvuldig toegepast. Het werd meestal geïnstalleerd in grotere woningen en luxe villa’s. Bij de latere uitbreidingen van woonwijken in de jaren twintig en dertig vond dit op een grote, bijna industriële schaal plaats.
Na de Tweede Wereldoorlog werd glas-in-lood nauwelijks nog toegepast in nieuwbouwwoningen. In de jaren zestig en zeventig overleefde weinig glas-in-lood de renovatiegolf die door Nederland raasde. Met name woningen uit de jaren dertig werden gemoderniseerd, waarbij het glas-in-lood soms verdween. Gelukkig is niet al het glas-in-lood verloren gegaan en komen we nog steeds regelmatig prachtige glas-in-loodramen tegen.
Glas in lood in de jaren '30
In de jaren ’30 onderging de stijl van glas-in-lood aanzienlijke veranderingen. Deze periode kenmerkte zich door een verschuiving naar eenvoud en functionaliteit. Ontwerpen uit deze tijd werden vaak gekenmerkt door geometrische en symmetrische patronen met rechte lijnen. Daarnaast werd er meer helder glas gebruikt om meer licht naar binnen te laten, met een nadruk op bruikbaarheid en eenvoud. Hoewel stijlen zoals de Amsterdamse School en Art Deco invloed hadden op de ontwerpen, werden ze in de jaren ’30 eenvoudiger en praktischer. Waar glas-in-lood vroeger vaak werd toegepast voor complexe en kleurrijke religieuze voorstellingen, vond het in de jaren ’30 steeds vaker zijn weg naar woonhuizen en openbare gebouwen, met een focus op eenvoud en functionaliteit.
Vorige
Volgende
Glas in lood in jaren 30 woningen
Dat glas-in-lood in de jaren 30 vaak werd toegepast, is inmiddels wel duidelijk. Maar in welke onderdelen van een jaren 30-woning is het glas-in-lood dan terug te vinden? Tijdens verbouwingen zijn we al heel wat glas-in-loodramen tegengekomen, van groot tot klein en van veel tot weinig kleur. Het ene glas-in-loodraam nog mooier dan de andere. We hebben de meest voorkomende glas-in-loodramen voor jullie op een rijtje gezet.
Voordeuren
Om te beginnen bij de voordeur: hier zien we vaak glas-in-lood in de voordeur zelf of in de zijlichten ernaast. Niet alleen vanaf buiten ziet het er mooi uit, maar eenmaal binnen wordt het nog zichtbaarder door de lichtinval. Dit zorgt voor een fraaie binnenkomst.
Ramen
Bij verschillende ramen van jaren 30 woningen is glas-in-lood te vinden. Soms betreft het een enkel raam, andere keren meerdere ramen. Ook alleen het bovenlicht komt vaak terug.
En-suite deuren
Als we verder de woning in gaan, kom je tussen de woon- en eetkamer vaak schuifdeuren tegen (als deze niet zijn weggesloopt tijdens eerdere verbouwingen). In het glas van deze deuren is ook vaak glas-in-lood te vinden.
Vorige
Volgende
Binnendeuren
In jaren 30-woningen zijn vaak paneel(binnen)deuren te vinden. Niet alleen in de en-suite deuren, maar ook in sommige normale paneeldeuren is glas-in-lood terug te vinden. In de meeste gevallen betreft het het bovenste paneel, waar geen dicht deel in zit maar een glas-in-loodraam.
Erkers
Jaren 30-woningen zijn vaak voorzien van een erker (lees hier meer over de erker van een jaren 30-woning). Soms zien we dat er ramen met glas-in-lood aan de erkers of serre zijn toegevoegd, dit maakt de erker nog mooier!
Trapopgangen
Als we nog verder de jaren 30-woning in gaan en ons verplaatsen naar de eerste verdieping, is er vaak veel tijd gestoken in het trappenhuis. De ramen langs de trap, vaak op de overloop, zijn voorzien van glas-in-lood. Dit zorgt ervoor dat het trappenhuis prachtig verlicht is. Kijk hier voor een project met prachtig glas-in-lood in de trapopgang.
Vorige
Volgende
Hoe wordt glas in lood nu eigenlijk gemaakt?
Nu we weten waar glas-in-lood allemaal is toegepast, rijst de vraag hoe het nu eigenlijk wordt gemaakt. De naam zegt het eigenlijk al: het bestaat uit stukken glas die in lood zijn gelegd. In het volgende deel wordt de ambachtelijke techniek verder toegelicht.
Als eerste wordt er een ontwerp gemaakt en wordt de vorm en het patroon gekozen, dit gebeurt vaak in een schets op papier. Deze schets wordt dan omgezet in een patroon op ware grootte, als onderlegger voor het raam. Vervolgens wordt het glas gekozen; dit kan bestaan uit verschillende kleuren, patronen en helderheden. De benodigde stukken glas worden door een glasspecialist gesneden en in een loodlijst gelegd. De loodlijst bestaat uit loodstrips; dit zijn H-vormige profielen van lood. De stukken glas worden in de profielen geplaatst en op de hoeken aan elkaar gesoldeerd, waardoor het glas vastgeklemd zit. Om het glas-in-lood stevig en waterdicht te maken, wordt er tussen het glas en de loodlijst kit aangebracht. Als laatste wordt het glas-in-loodraam schoongemaakt en worden de overtollige kitresten verwijderd.
Het maken van een glas-in-loodraam klinkt redelijk simpel, maar doordat sommige ramen uit enorm veel stukken glas bestaan, kan het een vernuftige klus zijn om deze techniek uit te voeren. Glas-in-lood wordt tegenwoordig nog steeds op de traditionele manier als vroeger gemaakt. Al zijn er wel moderne technieken bijgekomen. Denk hierbij aan het vervangen van lood door koper of loodvervangers, aangezien er giftige stoffen in lood zitten. Ook het aan elkaar smelten van gekleurde stukken glas is een nieuwe techniek.
"Wist je dat sommige kleuren glas minder gebruikt werden dan andere?"
Hoe wordt gekleurd glas gemaakt
Glas wordt gemaakt door een mengsel van zand en hulpstoffen te smelten en daarna weer af te koelen. Door verontreinigingen in het zand, zoals ijzer, of door zelf metalen toe te voegen, ontstaat gekleurd glas.
Zo geeft ijzer een groene kleur, kobalt een blauwe kleur, mangaan een paarse kleur, zilver een gele kleur, koper een turquoise of gele kleur, en goud een rode kleur. Dit verklaart waarom rood minder vaak voorkomt in glas-in-lood: het was het duurst om te produceren omdat er goud aan toegevoegd moest worden.
Lees hier meer over hoe gekleurd glas wordt gemaakt.
Veel voorkomende gebreken glas in lood
Het glas-in-lood is in de meeste gevallen 100 jaar oud. Na zoveel jaar kan glas, net als de jaren 30-woning, gebreken vertonen. Meestal zien we barsten, breuken, of zelfs ontbrekende stukjes glas. Het loodprofiel kan door trillingen of fysiek contact losraken of verbuigen. Het gekleurde glas kan door de zon verkleuren of verweren, en soms is het niet meer waterdicht. Bij sommige woningen is het vervangen door normaal glas of isolatieglas, wat natuurlijk enorm zonde is! Het grootste nadeel van glas-in-lood bij buitenramen is namelijk dat het slecht isoleert.
- barsten of breuken
- ontbrekende stukken glas
- losse of verbogen loodprofielen
- verkleuring
- lekkages
- vervangen voor ander glas
- lage isolatie waarde
Vernieuwen, terugbrengen en of verduurzamen van glas-in-lood
Het is natuurlijk zonde als glas-in-lood beschadigd of verdwenen is. Gelukkig zijn er verschillende oplossingen om dit te herstellen, na te maken of zelfs te verduurzamen.
Er zijn nog steeds bedrijven die op ambachtelijke wijze glas-in-lood maken. Zij kunnen beschadigde ramen herstellen. Mocht het glas te erg beschadigd zijn om te herstellen, dan kunnen ze het vaak namaken.
Is er glas-in-lood verdwenen tijdens eerdere verbouwingen en wil je het terugbrengen? Dat kan ook. Het is vaak lastig te achterhalen hoe het er oorspronkelijk uitzag. Deze bedrijven kunnen echter een periodiek correct ontwerp maken, of een ontwerp baseren op nog aanwezige ramen in de woning.
Heb je glas-in-lood in buitendeuren of ramen en wil je dit beter isoleren? Hier zijn ook goede oplossingen voor. Een voorzetraam aan de binnenzijde plaatsen is één optie. Hierbij is het belangrijk dat er goede ventilatie tussen de ramen is om condensvorming te voorkomen.
Een andere oplossing is om het glas-in-lood tussen dubbelglas te plaatsen. Verschillende bedrijven kunnen dubbelglas maken waar het in de spouw zit van het dubbelglas.
Tijdens verbouwingen kan het soms niet anders dan dat glas-in-lood plaats moet maken voor bijvoorbeeld een doorbraak. In die gevallen proberen we, indien mogelijk, het elders terug te brengen. Dit kan een uitdaging zijn, omdat de afmetingen precies moeten kloppen.
- herstellen
- namaken
- voorzetraam
- tussen dubbelglas plaatsen
Wil je niet alleen je glas-in-lood maar je hele jaren 30 woning verduurzamen? Lees hier meer over onze duurzame aanpak bij het verbouwen van jaren 30 woningen.
